Bu sorunun aşılamamasının temel nedeninin bu konunun tartışılamaması olduğu tezi üzerinden yola çıktım. Kendimden biliyorum; 20 yıldır tartışamadım. “Oda” kod adıyla ne zaman bir tartışma başlasa bir biçimde eriyip kayboldu.
Ben de bu tartışmaların neden sürdürülemediği üzerine kafa yorup bulabildiklerimi 35. Ulusal Kongre'de paylaşmayı seçtim.
En başta, Türkiye'nin, Endüstri Mühendisi nüfusu açısından dünyada çok önemli bir yere sahip olduğunun farkında olmak gerekiyor. Linkedin'deki verilerin günümüzdeki karşılığı ABD'den sonra en çok Endüstri Mühendisinin Türkiye'de yaşadığını gösteriyor. Bu veriye kuşkuyla yaklaşacak olanları anlamaya hazırım. Fakat nüfus büyüklüğünün çok önemli bir boyutta olduğunun inkar edilemeyeceğini gösterdiği de açıktır.
İkinci konu Linkedin'i bir kenara koyup Türkiye'deki üniversitelerin mezun ettiği endüstri mühendisi sayısına baktığımızda da ciddi bir "değer" ile karşılaşırız: 48.000'den çok.
Üçüncü konu da MMO içerisindeki Endüstri Mühendisi sayısıdır: MMO kaynaklarında E/İM olarak 7300 verildiğine göre 7000 olarak düşünebiliriz. Bu sayı şunun için önemlidir. Endüstri Mühendisleri Odası bugün kurulsa, sadece MMO'ya üye olanların EndMO'ya aktarılması sonucu TMMOB'nin 25 odası arasında en büyük 13. oda olacak büyüklükte olur.
Bu resimde mavi alanlar üye sayısıyla orantılı olarak Odaların üye sayısı büyüklüklerini gösteriyor. Kırmızı nokta MMO üyesi Endüstri mühendislerinin büyüklüğünü; kırmızı çember ise Endüstri Mühendisliği bölümlerininden mezun olanların sayısal büyüklüğünü gösteriyor (Resmi tıklayarak büyütebilirsiniz).
Endüstri Mühendislerinin benimseme olasılığının çok daha yüksek olduğu bir örgüt olarak EndMO TMMOB'nin üye sayısı en büyük odaları arasına girmeye şimdiden adaydır.
Bütün bu yalın gerçeklere rağmen, bırakın Oda kurulmasını, bu konu konuşulamamaktadır bile... Neden konuşup tartışamadığımızın çeşitli yönleri üzerinde durmak gerekiyor. Önce bunlara bakıp sonra da bu durumu aşmanın yolu olup olmadığını değerlendirmeye çalışacağım.
Endüstri Mühendisleri Odasını tartışamama dünyası; birbirini destekleyen 5 kaynaktan besleniyor
TMMOB'nin Politikaları
TMMOB çekinceleri
TMMOB'nin kendine göre gerekçeleri var. Yönetimi güçleştireceğini düşündükleri için "Oda"ları çoğaltmak istemiyorlar. Tartışmaya çalışılırsa; bunu engellemediklerini, endüstri mühendislerinin oda kurma iradesini göstermedikleri için “oda”nın kurulamadığını sürerler. TMMOB yasasının TMMOB'ye verdiği Endüstri Mühendisleri Odasını kurma görevini yerine getirmemiş olmalarını zaman içerisinde geliştirilmiş MEDAK ve benzeri iç düzenlemelerle açıklarlar.
MEDAK saçmalığını başımıza saranların özeleştiri yapmamaları
Odaları çoğalmak istememe politikası 1980'lerin sonunda Meslek Dalı Ana Komisyonu diye bir garabetin üretilmesine yol açmıştır. Oda kurma görevini savsaklamak üzere MMO içerisinde, büyük olasılıkla endüstri mühendisleri tarafından geliştirilen MEDAK, zamanla kurumsallaşarak günümüzdeki kısırlığı yaratmıştır. MEDAK'ın yaratıcılarının özeleştiri yapabilmesi sorunun çözümünde önemli bir gelişme sağlayacaktır.
TMMOB Eğitiminden geçmek
Mesleki örgütlenme duyarlığı olan meslektaşlarımız Oda ile iletişim kurduklarında yukarıda tanımladığım politika doğrultusunda bir “eğitim”den geçerler. Tekstil Mühendisleri Odası'nın yanı sıra Bilgisayar Mühendisleri Odası örneği üzerinden ayrılan odaların yaşadıkları çözümsüzlükler tanımlanır. MMO'nun sahip olduğu parasal olanaklara sahip olmayacak bir EM Odasının kısa zamanda bir çöküş yaşayacağı vurgulanır. Oda çevresindeki meslektaşlarımız bu temelde bir eğitimden geçerler. Bu da, konuya en yakın kesimlerin bağımsız bir EM meslek örgütü konusunda umutsuzluğa sevk edilmesine yol açar.
Yalın Gerçeklikler
Tartışmayı yürütecek bir merkezin eksikliği
TMMOB bu konuyu tartışma gündemine bile getirmeyince Endüstri Mühendislerinin meslek örgütünü tartışacak başka bir ağırlık merkezinin gerekliliği doğar. Bugüne kadar bunu bir gereklilik olarak gören hiçbir yapı çıkmamıştır. Herhangi bir EM bölümü, herhangi bir Endüstri Mühendisliği Bölüm Başkanları Toplantısı, Yöneylem Araştırması Derneği, böyle bir şeyi tartışma gündemine almamıştır.
MEDAK'ın çok güçsüz bir yapı olması
MMO içerisinde Endüstri Mühendislerinin yer aldığı örgüt birimi Endüstri/İşletme Mühendisleri Meslek Dalı Ana Komisyonu adı verilen bütçesiz, yetkisiz, örgütsel öğrenme yeteneği gözetilmeden oluşturulmuş sıradan bir birimdir. Bu yapı da örgütlenme çerçevesini tartışmaktan uzaktır.
Arada geçen örgütsüz zamanın sorunları büyütmüş olması
90'lardan sonrasında açmazlar büyümüştür. Yeni endüstri mühendisleri MMO'yu da benimsememiştir. Aynı zamanda “Oda” sorununun 20 yılı aşkın sürede çözülememiş olmasını, daha sonrasında da çözülemeyeceğinin ön bilgisi olarak gören gençler arayış isteklerini yitirmişlerdir.
Endüstri Mühendisliği meslek alanının düzenlenmesi için yapılabilecek olanlar genişleyip karmaşıklaştıkça işin altına girmek de güçleşmektedir. Bu da TMMOB'nin sahip çıkmadığı bir ortamdaki girişimcilerin cesaretlerini kıran bir etki yapmaktadır.
İş dünyasının beceriksizliği
Birincil önemde olmasa da, endüstri mühendisliği alanının düzenlenmesine yönelik bir talep endüstri mühendislerinden yararlanan iş dünyasından da gelmemiştir. Örgütlü olan kesim iyi yetişmiş endüstri mühendislerini değerlendirme şansına sahip olduğu için diğerlerini dert etmemiş, bunu dert etmesi gerekenlerin örgütlülük düzeyi de bu sorunu fark edecek düzeye ulaşmamıştır. Özel kesim endüstri mühendislerinin bir meslek örgütünün olmamasını dert etmediği gibi kamu kesimi de dert etmemiştir.
Aşınmalar
Sorumluluk üstlenmekten çekinmek
İlk iki ana başlığın geliştirdiği ortam sorumluluk üstlenmeyi zorlaştırmıştır. Özellikle mesleğin yetiştiricilerinin gözetmesi gereken mesleki örgütlenme konusu, liberal yaklaşımların alıp başını gittiği bir dünyada çok daha güçlü bir meydan okumayı gerektirir duruma gelmiştir. Egemen toplumsal hava, bu tür üstlenimlerin bir değer olarak algılanmasına izin vermediği için konuyu sahiplenen çıkmadıdemek yanlış olmaz.
Yapılan verimsiz tartışmaların verdiği bıkkınlık
Oda tartışmaları dar çevrelerde kalmış, özgür bir ortam sağlanamamış, kısırlaşan tartışmalar da bezginlik yaratmıştır.
Yasaların ciddiye alınmaması
Yasalara duyulan güzensizlik; TMMOB Kanunu'nun TMMOB'ye verdiği görevin yerine getirilmesini zorlama temelinde değerlendirilmesini engellemiştir. Bunda bir çok noktada çok olumlu girişimlerde bulunan TMMOB'yi zor durumda bırakmama yaklaşımlarının da etkisi olmuştur.
Güven Eksikliği
Meslek örgütünün yetkinliği olan kişiler tarafından üstlenilmeyeceğinden çekinilmesi
Yeterli yetkinlikte kimselerin örgüt yönetimlerine ilgi göstermemeleri sonucunda örgütün yetkin olmayan kişiler tarafından yönetilmek durumunda kalınacağından çekinilmesi de tartışmaların gelişmesini engelleyen etmenler arasındadır.
Meslek sahiplerinin konuyu karmaşık görmesi
Endüstri mühendisleri meslek örgütü konusunu uygulamadaki örnekler temelinde değerlendirme yanılgısına düşerek kurulacak örgütü anlamlandırmakta güçlük çekmişlerdir.
Meslek örgütünün yaptırım olanaklarına güvenmemek
Benzeri deneyimlerin yetersiz olması nedeniyle, endüstri mühendisliği alanına yönelik olarak alınacak kararların uygulatılmasını sağlayacak araçların geliştirilebileceğine hep kuşku ile bakılmıştır.
Odayı yaşatmanın zorluklarından ürkmek
Odayı sürdürülebilir kılmak üzere meslektaşların ödentilerinden başka kaynağın geliştirilemeyeceği kuşkusu konu üzerinde yoğunlaşmayı engellemiştir. Bunun yanı sıra uygulamadaki şube yapılanmasını sürdürebilmenin güçlükleri gözetildiğinde örgütlenmenin etkili kılınabileceğine duyulan güven de azalmıştır.
“Bilgi” Eksikliği
Mesleğin ne olduğunu bilmemek
Meslek kavramı bizde yeterli olgunluğa ulaşmamıştır. Bu durum tartışmaların kısırlığını etkilemiştir.
Meslek örgütünün ne olduğunu bilmemek
Meslek örgütünün meslek insanları arasındaki dayanışma yönü gözetilmesine rağmen meslek insanlarının birbirleri üzerindeki denetimi ve mesleğin kamu yararına gerçekleştirilmesini düzenleyecek araçların geliştirilmesi boyutu yeterince gözetilmemiştir.
Tartışmayı bilmemek
Tartışmanın gerçeğe ulaşmak için yapılmasından daha çok kendi doğrularımızın benimsetilmesi temelinde yürütülmesi, zamanla tartışmaların tümden yok edilmesine yol açmaktadır.
Sorun; bunların tümünü birden gözeterek, tartışmayı yürütecek bir "ağırlık merkezi"nin oluşturulmasıyla aşılabilir olarak görülmektedir. TMMOB bu ortamı yaratamazsa böyle bir görev meslektaşların boynunda asılı kalacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder