EİM MEDAK ve MDK'lar

Genel olarak MEDAK'ı resmi bir dille tanımak isteyenler 2004 yılında oluşturulmuş yönetmelikten yararlanabilir. Ben de kolaylaştırmak için uygulamalar üzerinden betimlemeye çalışabilirim:

Meslek Dalı Ana Komisyonu TMMOB'ye bağlı odalarda "her uzmanlık alanının örgütün bütün kademelerinde kendisini ifade etme olanağını bulması" için oluşturulmuş bir komisyondur.

Endüstri mühendisliği ile ilgili olanını, TMMOB yapısı içerisindeki konumunu daha iyi gösterdiğine inandığım için; yeri geldiğinde, MMO'nun şubelerini tanımlamak için kullandığı yapıdan esinlenerek tam adıyla anmaya özen gösteriyorum: TMMOB MMO EİM MEDAK.

Bu komisyonun şubelerdeki karşılığının adı ise "Endüstri-İşletme Mühendisliği Meslek Dalı Komisyonu"dur. Kısaca [Şube adı] EİM MDK olarak anılırlar. MMO'nun, bunu hak eden şubelerindeki endüstri mühendisleri, ruh ikizleri olduğu varsayılan işletme mühendisleri ile birlikte bu komisyonda 'etkinlik'te bulunmaya memur edilmişlerdir. EİM MDK ve EİM MEDAK esas olarak iki yılda bir yeniden oluşturulur. Geçmişte bu komisyonlarda yer alanların öykülerini dinlemenin çok yararlı olduğuna inanıyorum.

MMO'nun Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Mersin, Samsun, Trabzon ve Zonguldak'ta bölgesel özellikte şubeleri bulunur. Kararını MMO Yönetim Kurulu'nun vermesi koşuluyla, her şubede bir EİM MDK oluşturulabilir. Bu MDK'lar çeşitli düzeylerde etkilidirler. İstanbul MDK genelde etkisiz olanlardandır. 

Her bir MDK için bir yürütme kurulu oluşturulması gelenektendir. Şube ölçeğinde yürütülecek etkinlikler bu komisyonlarda görev alanların yaratıcılıklarıyla biçimlenir ya da biçimlenmez. Zaman zaman oralarda da "oda kurma" muhabbetleri gelişir. Bunlar, çeşitli biçimlerde sönümlenir.

MEDAK ve MDK‘nın çalışma esaslarının bir uygulama yönetmeliği ile belirlenmesi gerekiyordu; bunun yapıldığı yönünde bir izlenim edinmedim. Fakat sonuçta Oda Yönetim Kurulu da atasa, uygulamada MDK temsilcilerinin katıldığı ortak bir toplantıda MEDAK Yürütme Kurulu seçilir(di). Dönem içerisinde MEDAK Yürütme Kurulu, MDK çalışmalarının eşgüdümünü yapar. Esas olarak da 1997 yılından beri düzenlenen ve "EİM Kurultayı" adı verilen bienalin hazırlıklarını yürütür... Bu kurultayların sonunda Makina Mühendisleri Odası'nın bir sonuç bildirgesi yayınlaması da bir gelenektir.

Sonuçta EİM MEDAK, MMO’daki endüstri mühendisleri örgütlülüğü olarak okunabilir. Bir özerklik tanımlama aracı olarak oluşturulmuştur. Kendi ölçeğinde önemli bir kurum olmakla birlikte; bence TMMOB yasasına aykırı bir kurumdur. Çünkü TMMOB yasası TMMOB’ye “mühendisleri uzmanlıklarına göre ayırma ve her uzmanlık alanı için -komisyon değil- bir oda kurma” görevini vermiştir. MEDAK yaklaşımı bu görevin ertelenmesine bulunan bir çözümdür.

MMO içerisindeki arkadaşlarımızın iyi niyetlerle geliştirdiği MEDAK mekanizması, yukarıda belirttiğim TMMOB ölçeğindeki yönetmelikle diğer odaları da kapsaması sağlanarak kurumsallaştırılmıştır.

MEDAK; Oda düzeyindeki bir merkez komisyonu olarak tasarlanmıştır. TMMOB ve MMO içindeki demokratik yaklaşımın bir sonucu olarak, uygulamada Şube MDK'ların eşgüdüm komisyonu olarak çalışabilmektedir. Fakat son değerlendirmede, yeterince işlevsiz olan bu komisyonlar ne olduklarını tanımlamaya çalışırken bir dönemin sonu gelmekte, yeni dönemde de konuyla 'ilgilenebilecek' yeni kişiler ortaya çıkmaktadır.

MEDAK’ın görevleri TMMOB Yönetmeliğinde şöyle tanımlanmıştır:

01. Meslek dalı üyeleri arasında örgütlenme ve dayanışmayı güçlendirmek,

02. İlgili kurullar arasında eşgüdüm sağlamak

03. Meslek dalına özgü çalışmalar yapmak, bilgi ve deney birikimini oluşturmak

03. Meslek dalı ile ilgili konularda OYK'na danışmanlık yapmak**

04. Meslek dalı ile ilgili örgütlenme, yayın, meslek içi eğitim vb. meslek dalı alt komisyonlarını kurmak ve çalışmaları yaygınlaştırmak

05. Meslek dalı üye toplantıları düzenleyerek üyelerin genel eğilim ve istemlerini belirlemek, katılım sağlamak

06. Mesleğin gelişmesini sağlayacak araçları oluşturmak

07. Meslek dalını geliştirmek, düzeyini yükseltmek ve üyelerin çıkarlarını korumak.

Yukarıdaki yönetmeliğin oluşturulmasında kullanılan taslak ise MMO’da aynı konuda 1991’de yürürlüğe giren yönetmeliktir.

MEDAK Yürütme Kurulu için tanımlanan görevlerin karşılığı olarak açıkça tanımlanmış tek yetki ise “MDK’lar ile doğrudan yazışmalar yapabilmesi”dir. 

Yukarıdaki 8 madde, bu komisyon yapısıyla, endüstri mühendislerinin mesleki örgütünün görevlerinin çevresinde dolanmaktan daha fazlasını öngörmemektedir. Bunu daha açık bir biçimde anlamak için MMO'nun Tüzüğü yerine geçtiğini düşündüğüm "TMMOB MMO Ana Yönetmeliği" (Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makina Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği) içinde, "Oda'nın Amaçları"nı tanımlayan Madde 6'ya göz gezdirmenin yararlı olabileceğini düşünüyorum.

TMMOB içerisindeki birlik yaklaşımının devamı olarak bu komisyonda da endüstri mühendislerinin birliği güçlendirmek yaklaşımıyla işletme mühendisleri ile birlikte yer almaları öngörülmüştür. Son dönemde bunu bozan bir eğilimin gelişip gelişmediğini bilmiyorum ama endüstri mühendisleri nasıl MMO içinde yer almayı benimsemediyse, işletme mühendisleri -fazladan- bu komisyonda çalışmayı da benimsememişlerdir. Komisyonun adının EİM olması bir zorlamadan öteye gitmemekte, fakat kimseye dert de olmamaktadır.